Een groeiend aantal online slijterijen biedt alcohol op krediet aan via apps als Klarna of Riverty. Expert waarschuwt voor gevolgen van uitstel van betaling voor verslavende producten zoals bier en wijn: “Het is legaal, maar het is rechtstreeks in strijd met de geest van de alcoholwetten.”
Geen geld op de bankrekening, maar toch zin in een drankje? Vrijwel alle grote Nederlandse online slijterijen werken inmiddels met koop nu betaal later apps (bnpl), zoals Klarna of Riverty. Hierdoor kun je online alcohol bestellen en pas twee weken tot twee maanden later betalen.
Preventiegroepen zoals het Trimbos-instituut en de Stichting Alcoholpreventie (STAP) vertelden RTL Nieuws dat uitstel van betaling consumenten aanzet om meer alcohol te bestellen dan verwacht. Ze waren verrast omdat de alcoholwetten vorig jaar werden herzien met strengere regels die prijspromoties en hoge kortingen op alcoholische dranken verbieden. Dit moet volgens het kabinet voorkomen dat mensen meer alcohol kopen dan gepland.
Bijkomende kosten
Marktleider Gall & Gall, onderdeel van de Ahold Delhaize Groep, heeft een online partnership met financiële dienstverlener Klarna. Het bedrijf betaalt de rekening namens de klant en Gall & Gall bezorgt de bestelling bij hen thuis. Klanten hebben tussen de dertig en zestig dagen de tijd om hun facturen aan Klarna te betalen, waarvoor ze €1,95 in rekening worden gebracht.
Indien na meerdere aanmaningen niet wordt betaald, brengt Klarna een boete in rekening van € 7,50 tot € 13,50, waarbij de uiteindelijke vergoeding mogelijk oploopt tot 15% van de aankoopwaarde.
Wijnvoordeel.nl met de bnpl app Riverty brengt geen vooruitbetalingen in rekening voor eventuele te late betalingen. Als een klant echter in gebreke blijft bij Riverty en niet op tijd betaalt, worden er incassokosten in rekening gebracht van minimaal € 40.
Drankgiant.nl is naar eigen zeggen “de grootste online slijterij”, en ook concurrenten als Grapedistrict.nl, Drankstunter.nl, Topdrinks.nl en Neleman.org werken met Klarna of Riverty.
Experts waarschuwen al geruime tijd voor uitstel van betaling, omdat de apps de scheidslijn tussen kopen en uitlenen doen vervagen. Online winkelen is niet langer een gevoel van geld uitgeven, wat problemen kan opleveren voor kwetsbaren.
prijsprikkel
Carmen Voogt, medewerker alcoholbeleid bij het Trimbos-instituut, zei dat geld lenen een veel slechter idee was, vooral met verslavende middelen zoals alcohol. Want bij een verslavend product als alcohol is betalen een kritiek moment.
“Vertragingen in de betaling maken het kopen van alcohol aantrekkelijker omdat je niet meer aan de prijs gebonden bent”, zegt Voogt. “Terwijl we uit onderzoek weten dat prijsprikkels eigenlijk de bepalende factor zijn of iemand alcohol koopt en hoeveel.”
schuld
Drugsrehabilitatiebureau Jellinek vreest dat de apps tot financiële problemen zullen leiden. “Het kan er ook toe leiden dat te veel gebruikers in de schulden komen en in financiële problemen komen”, zegt preventiemanager Floor van Bakkum.
populair
In de eerste helft van 2022 werd 3% van alle online transacties in Nederland betaald via bnpl-apps; dit is een stijging van 47% ten opzichte van 2021, aldus onderzoeksbureau GFK. Dit maakt “uitgestelde betaling” de snelst groeiende online betaalmethode. Apple Pay en Paypal zullen deze betaalmethode ook aanbieden.
Hoeveel transacties de online slijterij jaarlijks via de bnpl-app verwerkt, is onduidelijk, en Klarna noch Riverty willen dat zeggen. Volgens een onderzoek van Ecorys uit 2020 heeft 17,8% van de volwassenen in Nederland alcohol online gekocht.
prijs is bepalend
Alcoholpreventiedirecteur Wim van Dalen van STAP beaamt dat het onverantwoord is voor slijters om alcohol op afbetaling te kopen. “Het is duidelijk dat de niet-licentiegevers niet begrijpen hoe hun producten worden verkocht”, zei hij. “Als je iets aan het alcoholgebruik wilt doen, is de prijs het belangrijkste.”
Mede hierdoor kent de “Alcoholwet” diverse beperkingen, zoals het verbieden van hoge kortingen en het aan banden leggen van alcoholreclame. Het Nationaal Preventieprotocol heeft zelfs voorgesteld om minimumprijzen voor alcoholische dranken in te voeren.
bijeenkomst
Alcohol in termijnen zou dergelijke ambities dwarsbomen, zei Van Dalen. “Vanuit juridisch oogpunt is het legaal, maar het uitstellen van betalingen is rechtstreeks in strijd met de geest van de alcoholwetten.”
Maar volgens Marc Poppe van Drankgiant.nl zijn klanten die uitstel van betaling gebruiken meestal geen diepgewortelde alcoholisten. “We hebben gezien dat mensen uitstel van betaling nuttig vinden wanneer ze borrels of feesten organiseren. Ze kunnen alle niet-geconsumeerde koopwaar retourneren en dan via Riverty betalen voor alleen wat ze daadwerkelijk hebben geconsumeerd.”
koop nu betaal later
Tijdens de coronapandemie is uitstel van betaling erg populair geworden, vooral in online kledingwinkels. De bekendste leverancier is Klarna in Zweden. Riverty, voorheen AfterPay, maakt deel uit van de Bertelsmann-groep, die ook eigenaar is van RTL Group.
Bij de aankoop controleren Klarna en Riverty de klant zeer snel op eventuele betalingsproblemen. Zij betalen dan het aankoopbedrag vooruit en nemen het risico van wanbetaling van de webwinkel. Bovendien is het niet nodig om vooraf formaliteiten, kaartnummers of passen aan te vragen: dit is een belangrijk verschil met creditcards. Bovendien rekenen bnpl-aanvragen geen rente over de eerste termijn, waardoor de transactie niet onderworpen is aan rapportageverplichtingen aan het Kredietregister (BKR), de instantie die toezicht houdt op de opbouw van probleemschulden.
in gesprek
Klarna ontkende dat de aankopen van alcoholproducten werden beïnvloed door de vertraagde betalingen. “Consumenten gebruiken al tientallen jaren creditcards of andere vormen van creditcards om alcohol te betalen. Klarna is een nieuwe optie, maar het heeft op geen enkele manier invloed op het koopgedrag van de consument.” De klanten van Klarna betalen op tijd wat ze verschuldigd zijn.
Riverty erkende zich ook in de kritiek en zei dat elke online betaalmethode uiteindelijk hetzelfde effect heeft. “Als consumenten niet meer aan hun betalingsverplichtingen kunnen voldoen, wordt de aankoop van nieuwe producten beperkt, zo niet onmogelijk.”
Toch liet Gall & Gall in antwoord op vragen van RTL Nieuws weten graag meer te horen over het verzet van de preventiegroep tegen uitstel van betaling voor online alcoholverkoop. Online winkels zijn nu verplicht om een betaalmethode aan te bieden waarbij klanten bij levering nog maar de helft van hun rekening hoeven te betalen. Volgens een woordvoerder heeft Gall & Gall hieraan voldaan door uitstel van betaling van Klarna.Gall & Gall kan een andere optie onderhandelen. “We zien dat dit door een klein percentage van de klanten wordt gebruikt, de meeste van hen oudere klanten. We staan graag te woord met de autoriteiten en staan klaar om te kijken of er meer geschikte alternatieve betaalmethoden zijn.”
niet welkom
Wijnvoordeel.nl stelt dat “bijna alle transacties” via iDeal verlopen. “Hierdoor waren er nauwelijks koop-nu-betaal-later-bestellingen”, zegt directeur Bart Coopers. Volgens hem blijft de webwinkel later betalen, omdat consumenten dat van het bedrijf verwachten.
Maar Carmen Vogt (Trimbos) vindt dat online slijterijen verantwoordelijk moeten worden gehouden. Ze zei dat kwetsbare groepen zoals jongeren en verslaafden beschermd moesten worden. “De prijs bepaalt hoeveel wijn ze kunnen krijgen, maar als je de betalingsprikkel weghaalt, kan je meer wijn gaan gebruiken, wat niet wenselijk is.”